به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، دو سال پیش مرگ یک اسب کالسکه در منهتن، منجر به تدوین قانونی در شورای شهر نیویورک شد که هدف آن حذف کالسکه‌های اسب‌کش از سنترال‌پارک و دیگر بخش‌های منهتن بود. قانونی که به یاد همین اسب «رایدر» نام‌گذاری شد.
حالا شهردار نیویورک از شورای شهر درخواست کرده تا هرچه سریعتر قانون «رایدر» را تصویب کند و کالسکه‌ها از سنترال‌پارک جمع‌آوری و کالسکه یا ماشین‌های برقی جایگزین شود. حذف کالسکه‌های اسب‌کش با رویکرد مخالفت با بهره‌کشی از حیوانات برای گردشگری در بسیاری از کشورها اتفاق افتاده است.
در ایران هم این مسئله، به‌ویژه درباره وضعیت نامناسب اسب‌های درشکه در میدان نقش‌جهان اصفهان و ارگ شیراز، سال‌هاست مطرح است. اوج حساسیت‌ها زمانی بود که در تابستان ۱۳۹۸ یکی از اسب‌ها در میدان نقش‌جهان بر اثر شدت گرما از حال رفت؛ اما پیگیری‌ها مقطعی ماند و درنهایت منجر به تصمیم‌گیری یا اقدامی اساسی نشد. هرچند در مورد اقداماتی که برای برچیدن این درشکه‌ها صورت گرفته، حرف و سخن فراوان است.
از تورهای شکار شاهان تا کالسکه‌سواری گردشگران، از فیل‌سواری در جنگل‌های جنوب آسیا تا هنرنمایی معصومانه دلفین‌ها در استخرهای کوچک پارک‌های تفریحی؛ سوء‌استفاده از حیوانات برای تفریح سابقه‌ای طولانی دارد. امروز دیگر کسی به شکار ببر و پلنگ نمی‌رود، اما نشانه‌های سلطه انسان بر حیوانات همچنان وجود دارد؛ از رام‌کردن ببرها و فیل‌ها برای ژست گرفتن و نمایش مقابل دوربین گردشگران و به هیجان آوردن مسافرانی که از راه دور آمده‌اند، تا سوار کردن کاروانی از گردشگران بر شترهای خسته، زیر آفتاب سوزان کویر تنها برای ثبت چند عکس و سلفی و لبخند رو به دوربین. گردشگران اما کمتر به چشمان این حیوانات به‌ظاهر رام و آرام نگاه می‌کنند؛ اگر نگاه می‌کردند، شاید می‌دیدند که پشت آن تسلیم و آرام بودن یک اسب یا شتر یا فیل چقدر رنج و فشار پنهان است.
گردشگری اگر مسئولانه نباشد، آسیب‌زا خواهد بود؛ چه برای جامعه محلی، چه فرهنگ، محیط‌زیست یا حیوانات. گردشگری غیرمسئولانه نمودی از خودخواهی انسان است که برای لذت خود همه‌چیز را فدا می‌کند. هرچند امروز، جهان در حال بازنگری در این رویکرد است، مخالفان گردشگری وابسته به حیوانات Animal-based Tourism، همواره اعتراض خود را نسبت به بهره‌کشی از حیوانات بیان کرده‌اند. آنها بارها هشدار داده‌اند که حیوانات، نه ابزار سرگرمی‌اند و نه بخشی از ویترین گردشگری. اما پرسش اصلی همچنان مطرح است: آیا حیوانات باید بخشی از جاذبه‌های گردشگری باقی بمانند؟ یا زمان آن رسیده که بدانیم لذت سفر، نباید به‌بهای رنج دیگران -حتی حیوانات- به‌دست آید؟
کالسکه‌های سنترال‌پارک بخشی از هویت بصری و جذابیت‌های محله منهتن در نیویورک هستند و سال‌هاست که گردشگران را جابه‌جا می‌کنند. اما نزدیک به یک دهه است که بسیاری از مدافعان حقوق حیوانات نسبت به وضعیت اسب‌های کالسکه در این شهر اعتراض دارند و معتقدند باید این وضعیت سامان پیدا کند. شهرداری نیویورک اخیراً اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۶ کالسکه‌های سنتی اسب‌کش را جمع‌آوری می‌کند. هرچند این تصمیم مخالفانی دارد که معتقدند این کالسکه‌ها بخشی از هویت شهری نیویورک هستند، اما شهردار این شهر گفته این تصمیم را در پاسخ به مسئله اخلاقی بهره‌کشی از اسب‌ها در گردشگری و به‌عنوان راه‌حلی پایدار و سازگار با محیط‌زیست اتخاذ کرده است. این اتفاق پیش‌ازاین در مونترال هم افتاده است و شهرداری کالسکه‌ها را که یکی از وسایل پرطرفدار حمل‌ونقل در شهر بودند، با رویکرد حمایت از حیوانات جمع‌آوری کرد.
در ایران هم مسئله جمع‌آوری کالسکه‌ها از میدان نقش‌جهان و ارگ موضوعی چندده‌ساله است. اما برخی معتقدند وجود کالسکه‌ها ارجح است به حضور خودروهای نامتناسب چینی که میدان و پیاده‌راه را تبدیل به خیابانی پرتردد می‌کنند و نسبتی با هویت تاریخی و بصری این مجموعه‌های ارزشمند شهری ندارد. آنها معتقدند می‌شود شرایط بهتری برای نگهداری اسب‌ها فراهم کرد. اما منتقدان بر این باورند که استفاده چندین‌ساعته از حیوانات برای درآمدزایی و بهره گردشگران، مردود است و باید جایگزین دیگری برای آن پیدا کنیم.
چنین اقدامی بدون در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی و اجتماعی، تبعات جبران‌ناپذیری خواهد داشت. از جمله اینکه با جمع‌آوری کالسکه‌ها معیشت صاحبان آنها تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. لازم است شهرداری تدبیری برای جایگزینی شغلی دیگر برای آنها بیندیشد، در غیر این‌صورت توجه به گردشگری پایدار تنها شعاری پوچ است؛ چراکه توجه به یک بعد از آن، منجر به بیکاری تعدادی از ذی‌نفعان می‌شود و این با اصول پایداری گردشگری در تضاد است.
در گردشگری مسئولانه حیوانات قربانی نمی‌شوند
امکان ندارد مسافری در شهری کویری باشید و وسوسه تجربه شترسواری را نچشیده باشید. این گزینه حتی در تبلیغات و عنوان تورهای گردشگری نیز بسیار پررنگ است. اما آیا چنین تجربه‌ای با اصول گردشگری مسئولانه سازگار است؟ پاسخ قطعاً منفی است. گردشگران تنها یک‌بار این تجربه را در طول سفر خود دارند، اما یک شتر روزانه بارها و بارها مجبور است زانو بزند، برخیزد و مسیرهای طولانی را طی کند. برای حفظ این تسلط و مطیع بودن، روش‌هایی به‌کار می‌رود که اغلب مصداق واضحی از حیوان‌آزاری است. این معضل شاید در ایران کمتر برجسته باشد، اما در سطح جهانی کمپین‌های متعددی علیه این رویه‌ها شکل گرفته است؛ از جمله آموزش ببرهای زنجیرشده در تایلند و استفاده از فیل‌ها در گردشگری آسیای شرقی.
گردشگران حرفه‌ای که به گردشگری مسئولانه پایبندند، در سفر به این مناطق معمولاً از چنین خدماتی استفاده نمی‌کنند و تلاش می‌کنند از این طریق، اعتراضشان را نشان دهند. آنها بر این باورند که حمایت از گردشگری اکولوژیک و فعالیت‌های محلی پایدار، بسیار مؤثرتر از استفاده از خدماتی است که با توجیه حمایت از جوامع محلی، منجر به بهره‌کشی از حیوانات می‌شود. امروزه گردشگری به مرحله‌ای از بلوغ رسیده که مقاصدی که گردشگری اخلاقی و پایدار را ترویج می‌کنند، بیش از آنها که به حفاظت از محیط‌زیست و احترام به گونه‌های حیوانی بی‌توجه‌اند، مورد استقبال قرار می‌گیرند.
الزامات گردشگری مسئولانه
روز جهانی گردشگری نزدیک است؛ روزی که امسال شعار تحول پایدار را بر پیشانی دارد و توجه به محیط‌زیست و مسئله جهانی تغییراقلیم را جزو مهم‌ترین رویکردهایش قرار داده است. در این میان به‌نظر می‌رسد توجه به حقوق حیوانات در گردشگری یکی از مؤلفه‌هایی است که باید مورد تأکید و توجه قرار گیرد. به‌ویژه در ایران که با کمرنگ شدن اشکال مختلف گردشگری، علاقه‌مندان سفر به گردشگری طبیعت‌محور رو آورده‌اند. پرواضح است که گردشگری طبیعت، نیازمند آموزش‌هایی است که بی‌توجهی به آنها می‌تواند تبعات غیرقابل‌جبرانی به‌دنبال داشته باشد. تبعاتی که خود را در ویدئوها و تصاویر آزار حیات‌وحش توسط برخی گردشگران نمایان می‌کند.
طبق تخمین سازمان جهانی حمایت از حیوانات World Animal Protection، سالانه حدود ۱۱۰ میلیون نفر از جاذبه‌هایی بازدید می‌کنند که تماس مستقیم با حیوانات وحشی جزو برنامه تور در آن است. این روند بسیار خطرناک است. تخمین‌ها نشان می‌دهد بیش از ۵۵۰ هزار حیوان وحشی در نقاط مختلف در اسارت نگه داشته می‌شوند تا پاسخگوی تقاضای روبه‌رشد برای چنین تجربیاتی باشند. انتشار تصاویر گردشگران با این حیوانات در شبکه‌های اجتماعی، ناخواسته باعث ترویج سوء‌رفتار با حیوانات شده است. این سازمان می‌گوید اغلب این حیوانات از زیستگاه طبیعی‌شان دزدیده شده‌اند، به آنها داروهای خاصی خورانده می‌شود و یا برای مطیع شدن ناقص شده‌اند و در شرایط بسیار بد نگهداری می‌شوند. این سازمان در گزارش خود به‌عنوان توصیه به گردشگران آورده است: «هرگز در فعالیت‌هایی که شامل تماس با حیات‌وحش است، شرکت نکنید. در نمایش‌هایی که از حیوانات سوء‌استفاده می‌کنند، شرکت نکنید. از خرید یادگاری‌هایی از بدن حیوانات (صدف‌ها و استخوان‌ها و…) پرهیز کنید.» البته گردشگری مسئولانه فقط به رعایت این نکات و بسنده کردن به گرفتن یک عکس یادگاری محدود نمی‌شود. این نوع گردشگری به نوع نگاه ما به سفر بستگی دارد. سازمان جهانی حمایت از حیوانات معتقد است: «این نگاه در حال اصلاح است. حمایت از نمایش‌هایی با محوریت حیوانات کمتر شده و باغ‌وحش‌ها در حال تبدیل شدن به مراکز علمی و پناهگاه‌های حفاظتی هستند. گردشگری هم در این روند نیز تغییر خواهد کرد و روزی خواهد رسید که به‌جای فعالیتی سطحی، سفر به رابطه‌ای عمیق با طبیعت و انسانیت ما تبدیل خواهد شد.» سفر، فرصتی برای تجربه جهان است. اما این تجربه نباید به قیمت رنج دیگران کسب شود؛ حتی اگر آن «دیگران» حیواناتی باشند که نمی‌توانند اعتراض کنند.
نظر شما